Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych ostatecznie odrzuciło wniosek złożony przez Stowarzyszenie Miłośników Żubrów o dofinansowanie z funduszy unijnych w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko projektu „Ochrona żubra w puszczach Białowieskiej i Boreckiej”, planowany do realizacji w latach 2012–2014. Od decyzji tej wnioskodawcom nie przysługuje już odwołanie.

Projekt, o wartości nieco ponad 2,4 mln złotych miał na celu przede wszystkim kontynuację i uzupełnienie realizowanego aktualnie przez SGGW projektu POIŚ „Ochrona in situ żubra w Polsce – część północno-wschodnia”. Jak czytamy w złożonym wniosku „…uzupełnienie dotyczy wsparcia monitoringu rozmieszczenia żubrów poprzez zakup niezaplanowanych kamer oraz rozszerzenia zakresu inwestycji realizowanych w Nadleśnictwie Borki i na terenie Białowieskiego Parku Narodowego – działań niezaplanowanych wcześniej. Projekt przewiduje kontynuację i przedłużenie o jeden rok finansowania wzbogacenia bazy pokarmowej żubra wokół Puszczy Białowieskiej poprzez dzierżawę łąk od prywatnych rolników. Działanie to ma również na celu przeciwdziałanie konfliktom na terenie bytowania żubra. Projekt przewiduje także przedłużenie na 2014 rok finansowania rutynowanych działań związanych z opieką nad stadami żubrów w dwóch Puszczach Boreckiej i Białowieskiej oraz w Ośrodku Hodowli Żubrów BPN. Planuje się opiekę nad stadami, zapobieganie konfliktom poprzez wzbogacanie zasobów pokarmowych zimą. Kontynuowany będzie monitoring stanu zdrowia, genetyczny oraz monitoring zasięgu, liczebności i preferencji siedliskowych według wspólnej dla wszystkich regionów kraju metodyki”.

Planowano także m.in. poprawę infrastruktury na tym terenie, w tym naprawę dróg leśnych pozwalających na lepszą kontrolę nad stadami (służących także lokalnym społecznościom), a także rozszerzenie działalności edukacyjnej związanej z żubrami – z popularyzacją gatunku, koniecznością ich ochrony i wartością, jaką są w naszej przyrodzie.

CKPŚ po pierwszym, negatywnym zaopiniowaniu wniosku, podważającym i kwestie merytoryczne, i finansowe, nie przyjęło wyjaśnień SMŻ i projekt przepadł. Co to oznacza dla dla dalszego rozwoju i ochrony populacji wolnych żubrów w północno-wschodniej Polsce? Profesor Wanda Olech, prezes Stowarzyszenia Miłośników Żubrów nie ukrywa rozczarowania i żalu. – Będziemy musieli szukać pieniędzy gdzie indziej, bo trudno sobie wyobrazić brak kontynuacji rozpoczętych działań, na przykład monitoringu. Nie rozumiem też zastrzeżeń Centrum do proponowanej metodyki badań i postępowania, ponieważ są to metody znane i stosowane od dawna, sprawdzone i dobre. Nie wprowadzaliśmy niczego nowego. Problem mogą mieć też obecnie puszczańscy rolnicy, którzy pomagali w dostarczaniu żubrom paszy: od paru lat dzierżawiono od nich łąki i kontraktowano siano niezbędne do dokarmiania żubrów w okresie zimowym. – Takie działanie było korzystne dla rolników i sprzyjało większej akceptacji społecznej dla żubrów, na czym nam bardzo zależy – mówi prof. Wanda Olech. – Gospodarze zyskują finansowo, a żubry, mając odpowiednią ilość pokarmu, zwłaszcza zimą, nie robią szkód ani na polach, ani w lasach. Jeśli nie uda się znaleźć odpowiednich funduszy, za szkody poczynione na polach przez te wielkie zwierzęta, będzie musiał zapłacić Skarb Państwa.

Żubr jest zwierzęciem sztandarowym dla polskiej przyrody, symbolem – w skali światowej – sukcesu wysiłków podejmowanych dla ochrony ginącego gatunku. Jest marką. Wciąż myśli się i mówi o zwiększeniu populacji tego gatunku, bo obecna liczebność nie daje jeszcze pewności co do jego przyszłości. Planuje się ewentualne nowe stada – ale bez dobrego poznania wszystkich aspektów życia żubrów, ich zdrowotności i genetyki, a także, co jest niezwykle ważne, bez pozytywnego nastawienia do takich planów leśników i lokalnych mieszkańców, nie da się tego zrealizować. Szkoda projektu. SMŻ będzie jednak szukało wyjścia z tej trudnej sytuacji.