Dokładnie 10 lat temu, w listopadzie 2005 roku powstało Stowarzyszenie Miłośników Żubrów. Założyła je grupa ludzi, którym szczególnie zależało na dalszej skutecznej ochronie uratowanego dzięki polskim wysiłkom gatunku. SMŻ od początku stara się być kontynuatorem Międzynarodowego Towarzystwa Ochrony Żubra, powołanego w Paryżu w 1924 r. z inicjatywy polskiego przyrodnika Jana Sztolcmana. To ono zajęło się wówczas skuteczną restytucją tych zwierząt, a dzisiejsze efekty wieloletnich wysiłków podziwia cały świat.

Członkami Stowarzyszenia są ludzie wielu profesji: naukowcy, leśnicy, lekarze weterynarii, samorządowcy, studenci, przedstawiciele mediów. Lista wydłuża się co roku. A i zakres działalności jest bardzo szeroki.

Prof. Wanda Olech, będąca od 10 lat, od początku, prezesem Zarządu Stowarzyszenia za jeden z największych sukcesów uważa skonsolidowanie środowiska i zainteresowanie działaniami na rzecz żubrów coraz większej liczby osób – nie tylko specjalistów, ale i tych, których po prostu żubry interesują. – Wychodzimy na zewnątrz z naszymi projektami i prezentacjami, pokazujemy się i mamy ciekawą, oryginalna ofertę, której nie ma nikt inny. To przyciąga. Głos Stowarzyszenia, nasze opinie są już poważnie postrzegane przez urzędy. Przykład: w bieżącym roku SMŻ zostało dopuszczone na prawach strony do udziału we wszystkich postępowaniach administracyjnych toczących się przed Generalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska dotyczących wydawania zezwoleń na realizację niektórych czynności zakazanych w stosunku do osobników żubra.

Do sztandarowych wydarzeń w kalendarzu SMŻ należy zaliczyć organizację corocznych międzynarodowych konferencji naukowych poświęconych ochronie żubrów – w najszerszym rozumieniu tego pojęcia – na które przyjeżdżają specjaliści niemal z całej Europy.

Prof. Kajetan Perzanowski, który współtworzył Stowarzyszenie przed 10 laty i niezmiennie jest w jego Zarządzie podkreśla: – Stały się one bardzo dobrze postrzeganym i angażującym coraz więcej uczestników forum, dającym możliwość nie tylko prezentacji i publikacji wyników badań lub działań ochroniarskich, ale także uzgadniania wspólnego stanowiska odnośnie celów i kierunków dalszych wysiłków na rzecz restytucji tego gatunku w Europie.

Stowarzyszenie Miłośników Żubrów służy żubrologom radą i pomocą, jednocześnie integrując środowisko. Do niewątpliwych sukcesów należy założenie w 2008 r. biura doradczego dla hodowców żubrów pod nazwą European Bison Advisory Center, stanowiącego obecnie część szerszego projektu chroniącego gatunek w Europie – EBCC (European Bison Conservation Center).

– Z mojego punktu widzenia, SMŻ odgrywa ogromnie ważną rolę tworząc unikalną w swoim rodzaju platformę, umożliwiającą wymianę doświadczeń, udzielanie konsultacji, dyskusje naukowe, a także koordynację i organizację działań praktycznych związanych z ochroną i hodowlą żubrów. Olbrzymim sukcesem jest wyjście z naszymi działaniami poza granice Polski i zintegrowanie wszystkich liczących się w ochronie i hodowli żubra instytucji i jednostek w całej Europie – mówi prof. Kajetan Perzanowski.

Ważnym elementem działalności SMŻ jest edukacja – dzieci, młodzieży, a także dorosłych. Tradycją stał się udział Stowarzyszenia w cieszących się co roku dużym powodzeniem imprezach, takich jak majowe Dni SGGW czy Dzień Żubra w Lutowiskach, w Bieszczadach, podczas których stoiska-namioty SMŻ są oblegane przez odwiedzających w różnym wieku, chcących dowiedzieć się czegoś więcej o naszym największym zwierzęciu.

Stowarzyszenie prowadzi stronę internetową, wydaje także specjalistyczne wydawnictwa (np. „Hodowla żubrów. Poradnik utrzymania w niewoli”, biuletyn „Żubr i jego ochrona”), przygotowało płyty multimedialne dla dzieci, wykorzystywane podczas spotkań z najmłodszymi.

Dużych projektów, w jakie zaangażowało się Stowarzyszenie Miłośników Żubrów, w tym wieloletnich, m.in. finansowanych ze środków Unii Europejskiej, było (niektóre trwają) – 6.

Nie zawsze jednak i nie wszystko przebiega zgodnie z zamierzeniami i chęciami. Nie wszystko szło bezproblemowo. Przed 5 laty, podczas jubileuszowego wywiadu, prof. Wanda Olech na pytanie o to, co się nie udało, odpowiedziała nam: „Może nie tyle 'nie udało się’, ile – przeszkadza i z czym trudno walczyć… Wciąż w wielu działaniach przeszkadza nadmierna biurokracja, piętrzenie niepotrzebnych formalności, opóźnianie. Z jednej strony, wydawałoby się, wszyscy jesteśmy dumni z żubrów, Polska odniosła sukces na skalę światową ratując gatunek przed wyginięciem. A z drugiej strony nie zawsze obecne działania na rzecz żubrów, w ich interesie, są przyjmowane ze zrozumieniem. Nie tylko zresztą przedsięwzięcia Stowarzyszenia Miłośników Żubrów”.

Czy dziś coś się zmieniło, po upływie 5 lat? – No cóż, niestety nie, i wciąż ogromnym problemem jest przeciągający się czas oczekiwania na ważne i pilne decyzje. Wierzę jednak, że będzie lepiej – mówi prof. Olech.

Oficjalne uroczystości związane z jubileuszem 10-lecia Stowarzyszenia Miłośników Żubrów miały miejsce we wrześniu, podczas konferencji w Pszczynie. Tam też uhonorowano osoby szczególnie zasłużone w ochronie żubrów. Można o tym przeczytać szerzej w informacji z konferencji z dn. 23.X na naszej stronie.

Od 2008 roku Stowarzyszenie przyznaje tytuł Honorowego Członka SMŻ – otrzymało go 7 osób. Natomiast podczas dorocznych spotkań międzynarodowego grona na konferencjach, od 2010 r., wręczane są statuetki Miłośnika Żubra – łącznie było ich już 23.

W galerii na jednym ze zdjęć (autor wszystkich: Roman Lizoń) widać Zarząd Stowarzyszenia w kadencji 2014–2019: od lewej – Piotr Tetla, emerytowany nadleśniczy Nadleśnictwa Kobiór, prof. Wanda Olech, SGGW, prezes SMŻ, prof. Kajetan Perzanowski ze Stacji Badawczej Fauny Karpat PAN w Ustrzykach Dolnych, wieloletni wiceprezes, Krystyna Cielniak, pracownik Katedry Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt Wydziału Nauk o Zwierzętach SGGW, Jerzy Dackiewicz, kierownik Zagrody Pokazowej Żubrów Białowieskiego Parku Narodowego.